فناوران

قعه امامزاده زید در بازار تهران، هتل رودکی بین چارسوق کوچک و انتهای بازار کفاشیا قرار دارد. بقعه امامزاده زید تهران، مدفن و آرامگاه سید زید بن علی (زین العابدین) بن حسین بن علی (ع) است که دارای صحن و ایوان، رواق آئینه کاری، گنبد کاشی کاری و متعلقاتی دیگر است. بنای اصلی بقعه امامزاده زید تهران، متعلق به عهد صفویه و اوایل قرن دهم هجری است اما صحن ایوان، گنبد و دیگر قسمتهای جدید آن در اواسط قرن سیزدهم هجری ساخته شده است. یک سنگ قبر مرمرین که نام لطفعلی خان زند را بر خود دارد، در ایوان جنب بقعه امامزاده زید تهران نصب شده که هتل پارس تهران احتمال می‌رود مدفن شاهزاده شجاع زند باشد. در نزدیکی بقعه، اتاق آئینه کاری دیگری وجود دارد که آرامگاه تعدادی از مشاهیر است. کاشی کاری گنبد، تعمیر مجدد ایوان، آئینه کاری رواق حرم و آرامگاه مجاور آن در سالهای ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ شمسی انجام شده است

بقعه سید اسماعیل در محله چال میدان به طرف جنوب شرقی، میان خیابان پانزه خرداد (بوذرجمهری) و خیابان مولوی واقع شده است. هتل البرز تهران بنای کنونی بقعه سید اسماعیل ، مربوط به زمان محمدشاه است. کتیبه‌ای در آن موجود است که تاریخ ذی الحجه سال ۱۲۶۲ هجری قمری را نشان می‌دهد و ایوان و حرم و رواق آن از دوره قاجار بر جای مانده است. در غرب حرم سید اسماعیل ، یعنی در قسمت بالای سر مرقد، یک در منبت کاری زیبا و قدیمی به طول ۱۶۲ سانتی متر و عرض ۶۶ سانتی متر نصب شده است. روی این در، کتیبه‌ای است به خط خوش نستعلیق که روی ترنج‌های منبت کاری بالا و پایین هر دو لنگه در، به طور برجسته به چشم می‌خورد. کتیبه‌های دیگری نیز به هتل جهان تهران خط نسخ برجسته بالای در وجود دارد که تاریخ آن جمادی الاول سال ۸۸۶ هجری قمری است (دوره آق قویونلو)؛ ظاهراً این قدیمی‌ترین تاریخی است که در بناهای کهنه تهران دیده می‌شود.

بقعه مشهور سید ولی، در ضلع شرقی بازار هتل ارم اُرسی دوزها (کفاش‌ها) واقع شده و مدخل اصلی صحن بقعه سید ولی از سمت در جنوبی، روبه‌روی مدرسه شیخ عبدالحسین است. بنای بقعه، هیچ نوشته و کتیبه‌ای ندارد. حرم بقعه سید ولی مربع شکل و ضلع تقریبی آن ۳/۵ متر است که شاه نشین‌هایی به عمق ۲ تا ۲/۵ متر بر وسعت آن از چهار جانب می‌افزاید. بقعه سید ولی ، ضریح چوبی سبز رنگی با طرح موسوم به جعفری با طول ۳ و عرض ۲ متر دارد که از آثار جدید عهد هتل ارم تهران قاجاریه است. نام صاحب مرقد در زیارتنامه، سید ولی بن محمد التقی الجواد است. بقعه از بناهای زمان فتحعلی شاه می‌باشد.

خانه قدیمی مشیرالدوله در حد فاصل خیابان هتل آرامیس تهران منوچهری و جمهوری اسلامی در کوچه پیرنیای لالهزار واقع شده و منتسب به حسن پیرنیا ملقب به مشیرالدوله است که از رجال برجسته دوره قاجار بود. عمارت مشیرالدوله سه طبقه است و مصالح به کار رفته در خانه مشیرالدوله، عمدتاً خشت و آجر است؛ ولی شیوه پوشش در طبقات مختلف متفاوت است. تزئینات خانه مشیرالدوله در نهایت سادگی کار شده و سطوح نمای خارجی آن ساده و یکدست آجر با بندکشی گچی و سطح و داخل بنا نیز عمدتاً صاف و یکدست است. گچبری و فرنگی کاری ایوان شمالی و کاشی کاری اتاق‌های زیرزمین بنا مهمترین تزئینات آن را تشکیل می‌دهند. کاشیهای به کار رفته در زیرزمین از جنس هتل آکادمی ملی المپیک خشت، با ابعاد بزرگ و منقوش به تصویر شخصیتهای اساطیری و تاریخی است. خانه مشیرالدوله به لحاظ قدمت و اهمیت معماری آن، تحت شماره ۱۸۹۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در پایین کوه نقاره خانه شهر ری، آثاری از هتل اسکان الوند یک شهر بر جای مانده از دوران سلجوقیان به چشم می‌خورد. بقایای شهر سلجوقیان به صورت ویرانه‌ای است که برج و بارویی مخروبه بر روی آن قرار گرفته است. در سال ۱۳۵۰، ویرانه‌های شهر سلجوقیان تا حدودی مرمت و بازسازی شد و مورد بازدید میهمانان خارجی که برای جشن‌های سلطنتی (۲۵۰۰ ساله) به ایران دعوت شده هتل برج سفید تهران بودند، قرار گرفت. بنا به گفته مردم بومی، شهر سلجوقیان از آن تاریخ تاکنون با دیواره‌های آهنی مسدود شده و کسی حق ورود به آنجا را ندارد. در قسمت بالایی برج و باروی شهر سلجوقیان، روی کوه نقاره خانه، برج نقاره خانه قرار دارد که آن هم متعلق به دوره سلجوقیان است.