برج آجری علاءالدین با ارتفاع ۱۷ متر به فاصله‌ای اندک در شمال مسجد جامع ورامین قرار دارد و شامل دو قسمت است: قسمت اول: با بدنه‌ای مدور به ارتفاع ۱۲ متر است که بخش اصلی بنا را تشکیل می‌دهد. برج علاءالدین ورامین، دارای دو در بزرگ جنوبی و شمالی است. در ضلع غربی در ارتفاع ۶ متری، راه پله‌ای وجود دارد که از طریق آن می‌توان به قسمت هتل ایبیس تهرانمیانی برج علاءالدین ورامین راه یافت. در منتهی الیه بخش مدور، کتیبه‌ای به خط کوفی قرار دارد. تزئین خارجی برج با کاشی‌های فیروزه‌ای انجام گرفته که زیبایی خاصی به آن بخشیده است. قسمت دوم: شامل گنبدی مخروطی شکل و بزرگ به ارتفاع ۵/۴ متر است که روی قسمت اول قرار دارد. بخش بالایی مخروط با خطوط هتل ایبیسهندسی تزئین یافته است. تاریخ بنای برج سال ۶۸۰ ه.ق است. بعضی‌ها آن را مقبره سلطان علاءالدین خوارزمشاه می‌دانند. سبک ساختمان برج، ترکیبی از معماری زمان مغول و دوره آق قویونلو و قره قریونلو است. علاوه بر اینها، قلعه‌های دیگری نیز در گستره استان تهرانوجود دارد که از آن جمله می‌توان به قلعه سرخ در شهر ری اشاره کرد که مربوط به دوره‌های پیش از میلاد است.

بناهای قدیمی و مهمی مانند میدان هتل رامتینو کاخ بهارستان در شهر تهران، تداعی کننده حوادث و ماجراهای تعیین کننده تاریخ معاصر کشور است. کاخ بهارستان را که میرزا حسین خان سپهسالار بنیان گذاشت، بعدها محل مجلس شورای ملی شد. این بنا، تنها یادگار آن روزگار است که اینک در میدان بهارستان تهران بر جای مانده است. تندیس وسط میدان بهارستان تهران، تاکنون چندین بار عوض شده است. ساختمان بهارستان متحمل گلوله‌های توپ و دست کم دو آتش سوزی بزرگ شده است. همچنین، میدان بهارستان تهران شاهد زد و خوردها، میتینگ‌ها، تظاهرات و تیراندازی‌های بسیار و محل ترورهای سیاسی مهم و تاریخ ساز بوده است.سمت شمال میدان بهارستان تهران، محل باغ نگارستان هتل المپیکفتحعلی شاه قاجار بود که مدخل آن در جلوی میدان بهارستان و خود باغ نیز در شمال میدان بود. در سال ۱۲۸۴ هجری قمری که شهر تهرانرا توسعه دادند، این باغ جزو شهر تهران شد و بعدها زمین آن را قطعه قطعه کردند و ساختمانهای مختلف در آن ساختند.

میرزا یوسف آشتیانی، صدراعظم ناصرالدین شاه، میدان حسن آباد تهرانرا که آخرین حد شمال غربی شهر تهران بود به نام پسرش، میرزا حسن مستوفی هتل سیمرغالممالک بنا نهاد. در فاصله سالهای ۱۳۰۳ تا ۱۳۱۲ ه.ق چهار ساختمان با اقتباس از پالادیو، معمار معروف عصر رنسانس ایتالیا، در چهار سوی آن بنا شد. یکی از آنها تخریب و به جای آن در سال ۱۳۴۵ شمسی، ساختمانی چند طبقه برای بانک ملی ساخته شد. اما بقیه در فهرست آثار ملی قرار گرفت و از ویرانی مصون ماند. متأسفانه شکل زیبا و هماهنگ میدان حسن آباد تهراندر اثر تغییرات ایجاد شده به هم خورده است. آخرین هتل پاریز تهرانتغییری که در ساختار میدان حسن آباد ایجاد شد، تخریب فلکه وسط آن در جریان ساختن تونل مترو و خیابان زیرگذر بود.

در زمانهای گذشته، برای مسافران خارجی و شاید هم برای افراد محلی، جالب‌ترین بخش تهران، محل چهارگوش و وسیعی بود به نام ارک که بخش قابل توجهی از جنوب میدان توپخانه را در بر گرفته بود. از زمانی که نوسازی شهر با تخریب این نواحی هتل فردوسیشروع شد، دیگر از چهره میدان ارک تهرانهیچ اثر و نشانه‌ای نماند. میدان ارک تهران از میدان‌های مهم دارالخلافه تهران بود که سابقه آن به دوره شاه تهماسب صفوی می‌رسید. میدان ارک تهران در گذشته محصور بود و اطراف آن را خندق حفر کرده بودند و بیشتر بناهای سلطنتی در داخل آن قرار گرفته بود. نام این میدان از زمان فتحعلی شاه به یادگار مانده است. در زمان ناصرالدین شاه، میدان ارک تهران را به اسامی مختلف میدان شاه، میدان توپخانه و باغ گلشن می‌نامیدند و اینک به همان نام قدیمی ارک معروف است. محدوده جغرافیایی هتل آسارهارک تهراندر زمان ناصرالدین شاه، در مقایسه با وضع خیابان‌های جدید تهران، چنین بود: از شمال به محوطه بین ضلع جنوبی میدان سپه و قسمتی از خیابان سپه (خیابان مریض خانه سابق) و خیابان بوذرجمهری تا چهارراه گلوبندک، از جنوب به خیابان ناصرخسرو (ناصریه)، از شرق به خیابان خیام (جلیل آباد) و از غرب به گلوبندک تا میدان امام خمینی.

میدان محمدیه تهراناز میدان‌های قدیمی شهر تهران است که در روزگار گذشته در خارج از محدوده شهر بود و برای رسیدن به آن لازم بود از کوچه‌های هتل بزرگ تهران 2نامنظم و پیچ در پیچ بسیار گذشت، زیرا مانند امروز از طریق خیابان خیام راه مستقیمی که بتوان به وسیله آن بهمیدان محمدیه تهرانرسید، وجود نداشت. وجه تسمیه نام اعدام به این خاطر بود که محکومان به اعدام را در وسط این میدان به‌ دار مجازات می‌آویختند. نام کنونی این میدان «محمدیه» است. وجه تسمیه این نام شاید به خاطر دروازه‌ای باشد که در زمان محمدشاه قاجار، بین این میدان و آرامگاه سید ناصرالدین ساخته هتل بزرگ تهرانشده بود که به نام دروازه محمدیه یا دروازه غار قدیم خوانده می‌شد و اکنون نام آن را بر این میدان گذاشته‌اند.

آستانه مبارک حضرت عبدالعظیم (ع)، یکی از زیارتگاه‌های بزرگ و معتبر شیعیان جهان در شهر ری واقع است. حضرت عبدالعظیم از فرزندان امام حسن (ع) است (با پنج واسطه به حضرت امام حسن مجتبی می‌رسد) که در قرن سوم هجری، شهید و در محل کنونی دفن شد. بخش هتل هویزهاصلی و مرکزی آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) ، همان بنای اولیه حرم بود که رفته رفته در طول سده‌های مختلف بناها و سازه‌هایی دیگر پیرامون آن احداث شد. آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) مشتمل است بر حرم‌ها، رواقها، مسجدها، ایوانها، صحنها و دیگر آثار متعلق و وابسته به آن، بقعه‌های امامزاده حمزه برادر امام رضا(ع) و امامزاده طاهر از فرزندان امام سجاد (ع) نیز در همین مجموعه قرار دارد. بنای هتل کوثر تهراناصلی و نخستین آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) ، یعنی حرم، در نیمه دوم قرن سوم هجری (قرن نهم میلادی) تعمیر اساسی شد و درگاه اصلی ورودی آن که در سمت شمال قرار دارد ابتدا به فرمان پادشاهان آل بویه و سپس به همت مجدالملک رادستانی قمی تکمیل شد و آذین یافت. همچنین گنبد مطهر به دستور مجدالملک قمی ساخته و بعدها با روکش طلا پوشیده شد.

مسجد جامع ورامین ، مهم‌ترین بنای قدیمی شهر ورامین است که خوشبختانه بیشتر بخشهای آن هنوز باقی مانده است. کار پی‌ریزی مسجد جامع ورامین ، در دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده، آغاز شد و در عهد فرزند و جانشین وی سلطان ابوسعید هتل اوینبه پایان رسید. قسمتی از آن در سال ۷۲۲ تا ۷۲۳ هجری قمری ساخته شد (۱۳۲۲م) و بخشی دیگر آن در سال ۷۲۶ هجری قمری (۶-۱۳۲۵ م) خاتمه یافت. این بنا که در عهد شاهرخ میرزا تیموری (۸۱۵ ه.ق) نیز یک بار تعمیر و مرمت شده بود، شامل سه قسمت است:مدخل و سردر مسجد جامع ورامین که تقریباً رو به ویرانی است و بخشی از کاشیهای معرق و فیروزه رنگ آن از بین رفته و کتیبه موجود آن نیز چندان خوانا نیست. قسمتهای طاق‌دار که این قسمت دارای ده طاق نمای کوچک و یک طاق بزرگ در وسط است که با هم راهرویی مخفی را تشکیل می‌دهند. کتیبه‌ای روی طاق نماهای چهارم و پنجم در سمت جنوب بنا موجود است و کتیبه‌ای نیز روی دیوار آن دیده می‌شود. بخش اصلی مسجد جامع ورامین که شامل شبستان و ایوان و گنبد بزرگ آجری هتل انقلاب تهرانو بناهای طرفین شبستان است. محرابی با گچبری مفصل، زیر گنبد مسجد وجود دارد که در زمان شاهرخ میرزا ساخته شده، ولی کامل نیست. حوض بزرگ داخل صحن و حوض کوچک مقابل سردر مسجد و نیز پایه‌های اصلی بخش‌های نابود شده، از زیر خاک بیرون آورده شده است.

در ورودی اصلی مدرسه در حاشیه خیابان بهارستان قرار دارد. از ضلع شرقی نیز دریا به مدرسه و مسجد شهید مطهری باز می‌شود. در دهلیز ورودی هتل اسپیناس پالاساصلی، شاهکاری از معماری و کاشی کاری معروف به هفت کاسنیه طاق معلق به یادگار مانده است.بالای ایوان شمالی، یک ساعت بزرگ نصب شده است. در مدرسه و مسجد شهید مطهری، کتیبه‌های پرشماری روی کاشی نقش شده است. از مشخصات ممتاز تزئینات مدرسه و مسجد شهید مطهری، گذشته از طاق معلق، کاشی‌های محصور و خشتی رنگارنگ بناست که دارای مناظری بسیار زیباست. از لحاظ هنر حجاری و سنگ تراشی نیز هتل اسپیناس سعادت آبادستونهای یکپارچه آن قابل توجه است. این مدرسه که از بزرگ‌ترین مدرسه‌های تهراناست، ۶۲ متر طول و ۶۱ متر عرض دارد. در صحن مدرسه، باغچه‌ای پر درخت و زیبا با آب نما ساخته شده است. مدرسه و مسجد شهید مطهری دارای ۶۰ حجره است و ارتفاع گنبدش به ۳۷ متر می‌رسد.

مدرسه و مسجد شهید مطهری هتل هما تهراندر خیابان شهید مصطفی خمینی (سیروس) واقع شده و از مدرسه‌های بزرگ و زیبای قرن سیزدهم هجری قمری ایران است. بانیان این بنای بزرگ و نیز بانیان ساختمان مجلس شورای ملی، حاج میرزا حسین خان سپه سالار قزوینی، صدراعظم دوره ناصرالدین شاه قاجار و برادرش مشیرالدوله بودند.کار پی‌ریزی مدرسه و مسجد شهید مطهری معتبر در سال ۱۲۹۶ هجری قمری آغاز شد. مجموعه این بنای شکوهمند، شامل جلوخان هتل نووتلو سردر و دهلیز و ساختمان دو طبقه حجره هاست. مدرسه و مسجد شهید مطهری دارای چهار ایوان، گنبدی بزرگ، شبستان (چهل ستون)، هشت گلدسته، مناره کاشی کاری و مخازن یک کتابخانه معتبر است.

مسجد جامع رجب‌علی تهرانکه در خیابان پانزده خرداد (بوذرجمهری) در محله درخونگاه واقع شده، از مسجدهای قدیمی شهر تهران است و صحنی نسبتاً وسیع و شبستان تابستانی و زمستانی دارد. ایوان مدرسه مسجد جامع رجب‌علی تهران، زیبایی هتل لاله تهرانخاصی دارد. ایوان مدرسه و شبستان قدیمی مسجد جامع رجب‌علی تهراناز لحاظ سبک ساخت و اسلوب کاشی‌کاری و همچنین کتیبه خط ثلثی که بر بالای ایوان رفیع نصب شده، بسیار جالب و ارزنده است. طاق نماهای دو روی ایوان و دو گوشواره بالایی آن، دارای طاق‌بندی و کاشی کاری ممتاز است. در این قسمت از بنا، کتیبه‌ای که به خط ثلث سفید رنگ بر متن کاشی های لاجوردی نصب شده، حاکی از مرمت مسجد است. طاق نماهای ایوان و صحن مسجد عموماً مزین به کاشی کاری‌هایی خوش طرح است. در میان کاشی کاری‌ها، به شیوه هتل لالهرایج در دوران صفویه و مانند مدرسه چهارباغ اصفهان، به خط کوفی واژه‌های «الله» و «علی» را با قطعات کاشی ساخته‌اند. در پشت این ايوان بلند، شبستان و حجره‌های مسجد جامع رجب‌علی تهرانواقع شده است. این شبستان از نظر هنر معماری و تزئینات کاشی کاری دوران قاجار، بسیار زیبا و حائز اهمیت است. در میان دایره کاشی ایوان، نام کاشی کار و استاد بنا ثبت شده است.